دانستنی های کتونی
آدیداس سامبا؛ افسانه 75 ساله
75 سال محبوب ماندن در این دنیای پر‌سرعت کار هرکسی نیست؛ این کار نیاز به یک افسانه دارد. در دنیایی که ترندهای مُد مثل موج ظهور می‌کنند و از بین می‌روند، بعضی کفش‌ها هستند که نه‌تنها از مد نمی‌افتند، بلکه با گذشت زمان محبوب‌تر هم می‌شوند. یکی از درخشان‌ترین نمونه‌ها، بدون تردید «آدیداس سامبا» است؛ کتونی‌ای که ترکیبی است از میراث ورزشی و طراحی‌ای بی مرز و زمان است. اما داستان سامبا چیست؟ چطور کفشی کلاسیک هفت دهه محبوب و پرفروش باقی‌مانده است؟ برای خواندن داستان آدیداس سامبا با همراه باشید.
فهرست مطالب
آدیداس سامبا در سال ۱۹۴۹ متولد شد؛ درست همان سال‌هایی که جهان تازه از ویرانی‌های جنگ جهانی دوم بیرون آمده بود و نیاز به بازسازی در تمام سطوح احساس می‌شد. در میانه‌ی این طوفان تاریخی، آدولف دَسلر – بنیان‌گذار برند آدیداس – تصمیم گرفت کفشی بسازد که بتواند به فوتبالیست‌ها کمک کند روی زمین‌های یخ‌زده تمرین کنند؛ اما چه کسی فکرش را می‌کرد که این کفش، ۷۵ سال بعد هم پرفروش و محبوب باقی بماند؟
امروزه سامبا نه‌تنها یک انتخاب برای ورزشکاران یا علاقه‌مندان به فوتبال داخل سالن است، بلکه در خیابان‌های نیویورک و لندن، روی صحنه‌های هفته مُد پاریس، و حتی در استایل‌های مینی‌مالیستی اینفلوئنسرهای کره‌ای هم دیده می‌شود. سامبا، این کفش ساده و مینیمال، چطور توانسته این‌همه سلیقه و فرهنگ را به خود جذب کند؟ راز ماندگاری آن چیست؟ و چرا حالا، پس از هفت دهه، دوباره این‌قدر ترند شده است؟ در ادامه، سفری خواهیم داشت به گذشته و حال و اسطوره‌ی سه‌خط آدیداس.
از زمین‌های یخ‌زده فوتبال تا شهرت جهانی
وقتی آدیداس سامبا برای اولین‌بار در سال ۱۹۴۹ معرفی شد، هدفی بسیار مشخص داشت: کمک به فوتبالیست‌ها برای تمرین در شرایط سخت زمستانی. در آن دوران، زمین‌های فوتبال در اروپا اغلب پوشیده از یخ یا گل بودند و بازیکنان نیاز به کفشی داشتند که بتواند روی این سطوح لغزنده عملکرد خوبی داشته باشد. نتیجه؟ سامبایی با زیره‌ای از لاستیک-صمغ طبیعی (gum sole) که چسبندگی بی‌نظیری داشت و اجازه نمی‌داد بازیکنان سر بخورند.
طراحی سامبا نه‌تنها کاربردی بود، بلکه به‌نوعی زیباشناسی ساده و کلاسیکی هم داشت که از همان ابتدا توجه‌ها را جلب کرد. آدولف دسلر، که پیش از این نیز در طراحی تجهیزات ورزشی خلاقیت زیادی نشان داده بود، در طراحی این کفش بار دیگر ثابت کرد که ترکیب عملکرد و زیبایی می‌تواند جاودانه شود.
با گذر زمان، آدیداس سامبا مسیرش را از زمین‌های ورزشی به پیاده‌روها، مدارس، سالن‌های رقص و کافه‌ها پیدا کرد. به‌خصوص در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی، این کفش میان قشر جوان بریتانیا، علاقه‌مندان به موسیقی پانک و اسکیت‌بازها محبوبیت زیادی پیدا کرد. سامبا حالا دیگر فقط یک کفش ورزشی نبود؛ بلکه تبدیل شده بود به نماد یک سبک زندگی.
35 میلیون جفت فروش!
اگر آدیداس سامبا را دیده باشید – چه در پای یک فوتبالیست داخل سالن، چه در خیابان‌های شهر، و چه روی صفحات اینستاگرام مدل‌ها – احتمالاً اولین چیزی که توجه‌تان را جلب کرده، فرم ساده و در عین حال متمایز آن است. طراحی سامبا برخلاف بسیاری از کتونی‌های امروزی که اغلب بزرگ‌جثه و پیچیده‌اند، مینیمال، هوشمندانه و بی‌زمان است. این همان چیزی‌ست که آن را نه‌فقط برای استفاده ورزشی، بلکه به‌عنوان یک آیتم فشن جهانی، قابل استفاده کرده است.
در طول این هفت دهه از زمان معرفی این کفش، سامبا بارها بازطراحی و به‌روزرسانی شده، اما همیشه اصالت خود را حفظ کرده است. نسخه‌های اولیه با تمرکز بر دوام و چسبندگی بالا تولید می‌شدند، اما به مرور زمان، تغییراتی مانند افزودن لایه‌های بالشتکی (padding) برای راحتی بیشتر، بهبود فرم پنجه، و استفاده از مواد جدید مانند چرم‌های نرم‌تر و پارچه‌های سبک‌تر به آن افزوده شد. تا به امروز، بیش از ۳۵ میلیون جفت آدیداس سامبا در سراسر جهان به فروش رسیده است؛ آماری که آن را به یکی از پرفروش‌ترین مدل‌های تاریخ آدیداس تبدیل می‌کند.
امروزه چندین نسخه‌ی اصلی از این کفش در بازار وجود دارد:
- Samba OG: مدل اصلی و قدیمی‌ترین نسخه ترکیبی از چرم و جیر با زیره های gum نماد کلاسیک سه خط adidas و حروف طلایی “Samba” روی جانب کفش
- Samba Classic: نسخه ارتقا یافته برای فضای داخل سالن مجهز به زبانه بلندتر رویه مصنوعی سبک و زیره EVA برای راحتی بیشتر و عملکرد فوتسالی
- Samba Vegan: نسخه ای ٪100 بدون مواد حیوانی شامل پارچه های بازیافتی و چرم مصنوعی نسخه ای پایدارتر با قیمت اقتصادی‌تر نسبت به OG
- Samba ADV: طراحی شده برای اسکیت سواری؛ لایه های تقویتی اضافی در T-toe و ساختار مقاوم برای تحمل ضربات اسکیت
ساق کوتاه؛ امضای طراحی آدیداس سامبا
اولین مشخصه چشمگیر سامبا، فرم باریک و کم‌ارتفاع (low-cut) آن است. این طراحی باعث می‌شود کفش به خوبی با فرم پا هماهنگ شود و ظاهر ساده اما شیکی پیدا کند. در حالی که بسیاری از کفش‌های ورزشی، حجیم و پر از اجزای تزئینی هستند، سامبا با سادگی‌اش نگاه‌ها را می‌رباید.
در قسمت جلوی کفش، برش T شکل (suede T-toe overlay) قرار دارد که نه‌تنها به تقویت ساختار و محافظت از انگشتان کمک می‌کند، بلکه یکی از نمادهای بصری سامبا به شمار می‌رود. این ویژگی باعث شده حتی از فاصله دور هم بتوان آدیداس سامبا را تشخیص داد.
رویه کفش معمولاً از چرم طبیعی ساخته شده و در کنار آن، زیره‌ی لاستیکی قهوه‌ای رنگ (gum sole) که خاصیت چسبندگی بالا دارد، ترکیبی کلاسیک و کاربردی ایجاد می‌کند. ترکیبی که هم حس نوستالژیک دارد و هم کاربردی و با دوام است. البته این ویژگی‌ها مربوط به آدیداس اورجینال است و بعضی مدل‌های دیگر ویژگی‌های متفاوتی دارند؛ به عنوان مثال آدیداس سامبا وگان تماما از مواد غیر حیوانی ساخته شده است.
آدیداس سامبا؛ کاربردی اما شیک
در نگاه اول شاید فکر کنید کفشی با این همه سابقه تاریخی بیشتر برای کلکسیون مناسب است تا استفاده روزمره؛ اما حقیقت این است که آدیداس سامبا به طرز شگفت‌انگیزی سبک، انعطاف‌پذیر و کاربردی است.
وزن کم آن و طراحی نزدیک به پا باعث می‌شود که در فعالیت‌های ورزشی مانند فوتسال یا فوتبال داخل سالن عملکرد خوبی داشته باشد. در عین حال، فرم مینیمال و رنگ‌بندی‌های ساده‌اش باعث می‌شود به‌راحتی با شلوار جین، شلوار پارچه‌ای یا حتی لباس‌های رسمی‌تر ترکیب شود. این همان توازنی است که کمتر کفشی می‌تواند به آن دست پیدا کند: هم کاربردی و هم شیک.
سامبا در خرده‌فرهنگ‌ها و موسیقی
کفش‌هایی هستند که تنها برای پوشیدن ساخته شده‌اند، و کفش‌هایی هم هستند که به بخشی از یک هویت جمعی تبدیل می‌شوند. آدیداس سامبا از دسته دوم است. طی دهه‌ها، این کفش به آرامی از چارچوب ورزش خارج شد و راه خود را به فرهنگ‌های خیابانی، جنبش‌های اجتماعی و موسیقی باز کرد. سامبا دیگر فقط یک کتونی نبود؛ نماد یک سبک زندگی بود.
در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، آدیداس سامبا به سرعت در میان گروه‌هایی چون مودها (Mods)، اسکینهِدها (Skinheads) و اسکیت‌بازها (Skaters) محبوب شد. این خرده‌فرهنگ‌ها که اغلب در واکنش به جامعه رسمی و محافظه‌کار آن دوران شکل گرفته بودند، به دنبال پوششی ساده، مقاوم و متفاوت بودند؛ و سامبا دقیقاً همین ویژگی‌ها را داشت.
در بریتانیا، سامبا به بخشی از آن‌چه «Terrace Fashion» نامیده می‌شود تبدیل شد؛ استایلی که توسط هواداران فوتبال در سکوهای ورزشگاه‌ها خلق شد و بعدها وارد دنیای مُد خیابانی گردید. سامبا با خطوط ساده و زیره‌ی قهوه‌ای رنگش، کفشی بود که هم در زمین فوتبال معنا داشت و هم در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر.
آدیداس سامبا در موسیقی، رسانه و فرهنگ عمومی
وقتی کفشی به بخشی از فرهنگ تبدیل می‌شود، نمی‌توان انتظار داشت فقط روی پاهای ورزشکاران باقی بماند. سامبا نیز راه خود را به دنیای موسیقی، سینما و رسانه‌های جمعی باز کرد. از پل وِلِر (Paul Weller)، چهره‌ی شاخص موج دوم مدها، تا نوئل گالاگر (Noel Gallagher) از گروه Oasis، همه از علاقه‌مندان پروپاقرص سامبا بودند.
در دهه‌های اخیر، نسل جدیدی از هنرمندان مانند A$AP Rocky، این کفش را به دنیای هیپ‌هاپ و فشن خیابانی وارد کرده‌اند. عکس‌های سامبا روی جلد مجلات مد، کمپین‌های تبلیغاتی برندهای لوکس، و حتی فیلم‌های مستقل دیده می‌شود. آدیداس سامبا امروز هم‌زمان هم یک آیتم نوستالژیک است و هم یک انتخاب مدرن.
بازگشت سامبا؛ از زمین فوتبال تا قلب شبکه‌های اجتماعی
اگر در سال ۲۰۲۳ یا ۲۰۲۴ در TikTok یا Instagram چرخی زده باشید، حتماً با عکس‌ها یا ویدیوهایی روبه‌رو شده‌اید که افراد با استایل‌های مینیمال و شیک، کتونی آدیداس سامبا را پوشیده‌اند. در دنیای امروز که چرخه‌ی مد سریع‌تر از همیشه می‌چرخد، بسیاری از ترندها به‌سرعت فراموش می‌شوند. اما سامبا نه‌تنها فراموش نشده، بلکه در سال‌های اخیر پررنگ‌تر از همیشه در مرکز توجه قرار گرفته است. این کفش، به‌خصوص در نسخه‌ی سفید با سه خط مشکی، به یکی از محبوب‌ترین آیتم‌های استایل ترند و خیابانی بدل شده است.
مدل‌هایی مانند بلا حدید (Bella Hadid)، کندال جنر (kendall jenner) و ده‌ها اینفلوئنسر مد در سراسر جهان، آدیداس سامبا را با لباس‌های ساده و هوشمندانه ترکیب می‌کنند و هزاران لایک به‌دست می‌آورند. این محبوبیت در دنیای شبکه‌های اجتماعی، نسل جدید را با سامبا آشنا کرده که شاید نه به‌خاطر فوتبال، بلکه به‌خاطر اصالت و مینیمالیسم در استایل شخصی‌شان خواهان این کفش هستند.
همکاری‌ها و نسخه‌های لیمیتد ادیشن آدیداس سامبا
یکی از عوامل مهم در احیای دوباره‌ی سامبا، همکاری‌های خلاقانه با طراحان و برندهای مطرح فشن است. مهم‌ترین این همکاری‌ها بدون شک نسخه‌های محدود و مخاصی است که توسط گریس ولز بونر (Wales Bonner)، طراح بریتانیایی، ارائه شده است.
در این کالکشن‌ها، آدیداس سامبا با متریال‌های لوکس، جزئیات هنری، رنگ‌بندی‌های خاص و برش‌هایی تازه بازآفرینی شده است. نتیجه؟ کفشی که هم اصالت ورزشی دارد و هم از نظر زیبایی‌شناسی در سطح بالای فشن جهانی قرار می‌گیرد. همکاری‌های بعدی با طراحانی مانند Pharrell Williams، Gucci، و Sporty & Rich نیز این مسیر را ادامه داده‌اند؛ و هر نسخه، سامبا را به قله‌های تازه‌ای در دنیای مد رسانده است.
مقایسه آدیداس سامبا با دیگر کلاسیک‌های آدیداس
کمپانی آلمانی آدیداس، برند کفش‌های خاطره‌انگیز است. مدل‌هایی مانند Gazelle، Spezial، Campus و Superstar هرکدام داستان و شخصیت منحصربه‌فردی دارند. اما در میان تمام این اسطوره‌ها، چرا آدیداس سامبا همچنان محبوب‌تر از بقیه باقی مانده است؟ بیایید نگاهی مقایسه‌ای بیندازیم.
سامبا در برابر Gazelle و Spezial
آدیداس در طول سال‌ها مدل‌های کلاسیک متعددی عرضه کرده که هرکدام هواداران خاص خود را دارند؛ اما در میان آن‌ها، سامبا، گزل (Gazelle) و اسپزیال (Spezial) سه ضلع اصلی مثلث کفش‌های جاودانه این برند را تشکیل می‌دهند.
گزل طراحی‌ای نرم‌تر و رنگارنگ‌تر دارد؛ بیشتر مناسب استایل‌های خیابانی دهه‌ی ۹۰ و با رویه‌ی جیر ساخته می‌شود. اسپزیال از دل فرهنگ فوتبال بیرون آمده و سبکی خاص و غیرمتعارف دارد؛ بیشتر مورد توجه کلکسیونرها و علاقه‌مندان به استایل‌های خاص است. اما آدیداس سامبا؟ Samba فقط یکی از کلاسک‌های آدیداس نیست، این کفش یک روایت جداگانه دارد.
سامبا به شکلی منحصربه‌فرد بین این دو ایستاده است:
- باریک‌تر از Spezial
- رسمی‌تر و مینیمال‌تر از Gazelle
- مقاوم‌تر و کاربردی‌تر برای فعالیت روزانه
- و با آن زیره‌ی خاص، فوراً قابل تشخیص
همین تعادل است که باعث شده آدیداس سامبا به محبوب‌ترین مدل تبدیل شود؛ برای استفاده روزمره، از کلاس درس گرفته تا کافی‌شاپ، از دفتر کار تا زمین بازی، سامبا همه‌کاره‌ترین انتخاب بین مدل‌های کلاسیک آدیداس است.
چطور سامبا را استایل کنیم؟
یکی از بزرگ‌ترین دلایل موفقیت آدیداس سامبا در دهه‌های اخیر، انعطاف‌پذیری بی‌نظیر آن در دنیای مد است. برخلاف بسیاری از کفش‌های ورزشی که محدود به استایل خاصی هستند، سامبا تقریباً با هر لباسی جور درمی‌آید. از استایل خیابانی تا نیمه‌رسمی، از روزمره تا خاص – این کفش خودش را به استایل شما تطبیق می‌دهد.
سامبا را می توانید با یک شلوار گشاد و تی‌شرت سفید، با شلوار جین اسکینی و کت چرم حتی با یک شلوار پارچه‌ای و پالتو بلند استایل کنید. سادگی سامبا باعث می‌شود تا به راحتی با هر نوع استایلی هماهنگ شود.
سامبا از معدود کفش‌هایی‌ست که مرزهای سنی و جنسیتی را درهم می‌شکند. این کفش برای مردان، زنان و حتی نوجوانان به یک اندازه شیک و قابل استفاده است. همچنین این کفش در تمام فصول کاربرد دارد. در تابستان، به دلیل وزن سبک و طراحی نازک، احساس خنکی می‌دهد؛ و در زمستان، به‌راحتی با جوراب‌های رنگی یا ضخیم ست می‌شود و زیر پالتو هم جذاب به نظر می‌رسد. استایل خود را خلق کنید! آدیداس سامبا همیشه همراه شما خواهد بود.
وقتی یک کفش، بیشتر از یک کفش می‌شود…
شاید برای بسیاری از مردم، یک کتونی فقط وسیله‌ای برای راه‌رفتن باشد. اما برای کسانی که سال‌هاست آدیداس سامبا می‌پوشند، این کفش چیزی فراتر از یک آیتم پوشیدنی‌ست. سامبا، داستان است. خاطره است. بخشی از هویت شخصی است.
پسر نوجوانی را تصور کنید که در دهه 70 میلادی، با پول توجیبی‌اش اولین جفت سامبایش را می‌خرد. آن کفش، همراهش می‌شود در زمین فوتبال محله، در ایستگاه قطار، و حتی در اولین قرار عاشقانه‌اش. سال‌ها بعد، همان مرد، شاید حالا پدری‌ست که به پسر خودش هم سامبا هدیه می‌دهد. نه فقط به‌خاطر ظاهر کفش، بلکه به‌خاطر بار معنایی‌اش؛ خاطراتی که مثل چرم رویه‌ی کفش، با زمان نرم می‌شوند، اما از بین نمی‌روند.
سامبا را آدم‌ها انتخاب نمی‌کنند؛ سامبا خودش انتخاب می‌کند که با چه سبک زندگی، چه ارزش‌هایی و چه نسلی همراه شود.
شاید همین است که بعد از هفت دهه، هنوز روی پای نسل‌های مختلف می‌درخشد – بی‌ادعا، بدون زرق و برق و بی‌نیاز از تبلیغات پر‌سر‌و‌صدا. آدیداس سامبا، مثل یک دوست قدیمی‌ست که همیشه کنارت می‌ماند؛ در روزهای بارانی، در خیابان‌های شلوغ، در لحظه‌های ساده و صادق زندگی.
میراث یک اسطوره‌ی سه‌خط
۷۵ سال گذشت، اما آدیداس سامبا نه‌تنها کهنه نشد، بلکه مثل یک رسم قدیمی، ارزشمندتر و خواستنی‌تر شد. این کفش نادر، به طرز منحصربه‌فردی توانسته عملکرد، استایل و نوستالژی را در یک قالب جمع کند. چه برای زمین بازی، چه برای خیابان‌های شلوغ شهر، و چه برای استایل‌های فشن روز دنیا، سامبا همیشه جایگاهی برای خود داشته و دارد. در دنیای پرشتاب امروز که همه‌چیز به‌سرعت تغییر می‌کند، آدیداس سامبا یادآور قدرت سادگی و اصالت است؛ کفشی که با گذشت زمان نه محو شد، نه به سایه رفت – بلکه دوباره محبوب شد.
شاید وقت آن رسیده ما هم با یک جفت سامبا، داستان خودمان را شروع کنیم!
