دانستنی های کتونی
نگهداری کفش کوهنوردی | راهنمای سریع و کاربردی حفظ دوام کفش
تا به حال به این فکر کرده‌اید که کفش کوهنوردی تنها یک کفش معمولی نیست، بلکه یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین تجهیزات ایمنی و دوام در مسیرهای دشوار طبیعت و کوه به شمار می‌آید؟ هر کوهنورد باتجربه ای می‌داند که انتخاب یک کفش مناسب کوهنوردی می‌تواند مرز میان یک صعود موفق و خستگی ناپذیر و تجربه‌ای سخت و دردناک باشد. با این حال، نکته‌ای که بسیاری از افراد کوهنورد نادیده می‌گیرند، نحوه‌ی صحیح نگهداری از کفش کوهنوردی پس از هر بار استفاده است.
کفشی که در مسیرهای سخت کوهنوردی همراه شما بوده، پس از بازگشت نیاز به شستشو و مراقبت دارد؛ رطوبت، گرد و خاک، سنگ‌ریزه و گل می‌توانند به‌مرور زمان بافت کفش را فرسوده کنند و عمر مفید آن را کاهش دهند؛ از سوی دیگر، تمیز کردن و خشک کردن صحیح کفش، نه تنها ظاهر آن را حفظ می‌کند، بلکه باعث می‌شود در کوهنوردی‌های بعدی نیز مانند یک کفش نو عمل کند.
در این مقاله، به‌صورت گام‌به‌گام روش‌های نگهداری کفش کوهنوردی را بررسی می‌کنیم؛ از تمیز کردن و خشک کردن کفش کوهنوردی گرفته تا نحوه مراقبت و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی. هدف این مطلب این است که: یاد بگیرید چگونه با چند عادت ساده، عمر کفش خود را چند برابر کنید و در هر صعود، با خیال آسوده‌تر قدم بردارید.
چرا نگهداری کفش کوهنوردی اهمیت دارد؟
شاید تمیز کردن و مراقبت از کفش پس از هر برنامه کوهنوردی کار آسون و ساده‌ای به نظر برسد؛ اما در واقع، این کار یکی از مهم‌ترین عواملی است که دوام و کیفیت کفش را تعیین می‌کند، نحوه مراقبت از کفش کوهنوردی نه‌تنها به ظاهر آن کمک می‌کند، بلکه مستقیماً بر کارایی و ایمنی شما در مسیرهای سخت مخصوصا مسیر کوهستانی اثر می‌گذارد.
از طرفی وقتی گرد و غبار، رطوبت یا گل برای مدت طولانی روی سطح کفش باقی می‌ماند، به مرور زمان به بافت بیرونی و دوخت آن آسیب می‌زند؛ همین موضوع باعث می‌شود چسب زیره از بین برود یا لایه‌های داخلی دچار پوسیدگی بر اثر رطوبت شوند. در مقابل، یک کفش که به‌طور منظم تمیز و خشک می‌شود، برای مدت طولانی‌تری انعطاف، چسبندگی و مقاومت خود را حفظ می‌کند و دیرتر بافت پارچه کفش خراب می‌شود.
اهمیت نگهداری کفش کوهنوردی تنها به ماندگاری آن محدود نمی‌شود؛ بلکه این کار از بروز بوی نامطبوع، قارچ‌های پوستی و تاول نیز جلوگیری می‌کند.
کوهنوردان حرفه‌ای می‌دانند که هر تغییر کوچک در وضعیت کفش، اعم از پوسیدگی و پارگی می‌تواند تعادل بدن را در مسیرهای صعب‌العبور به هم بزند و مسیر پیمایش را سخت کند. بنابراین، توجه به سلامت و نوع کفش، در واقع نوعی توجه به سلامت پا و کل بدن است.
در نهایت، باید در نظر داشته باشید که نگهداری منظم، هزینه تعویض کفش را نیز کاهش می‌دهد و شما برای مدت زمان بیشتری می‌توانید از کفشتان استفاده کنید؛ بنابراین اگر برای خرید یک جفت کفش کوهنوردی باکیفیت هزینه کرده‌اید، منطقی است که با کمی زمان و دقت، از آن محافظت کنید تا در سفرهای آینده هم همان کارایی اولیه را برایتان داشته باشد.
مراحل اصلی نگهداری کفش کوهنوردی
نگهداری اصولی از کفش کوهنوردی شامل مجموعه‌ای از چند اقدام ساده اما حیاتی است که اگر به‌طور منظم و با دقت انجام شوند، عمر کفشتان را چند برابر می‌کنند. این مراحل شامل تمیز کردن کفش پس از هر بار صعود، خشک کردن، مراقبت از زیره و دوخت، ضدآب‌سازی کفش توسط روش‌های مختلف و در نهایت نگهداری از کفش در شرایط مناسب محیطی است. رعایت هر یک از این مراحل به شما کمک می‌کند تا کیفیت، کارایی و عمر کفشتان بیشتر شود.
تمیز کردن کفش کوهنوردی پس از هر استفاده
اولین و مهم‌ترین گام در نگهداری از کفش کوهنوردی، تمیز کردن آن بلافاصله پس از هر بازگشت از مسیر است. بسیاری از کوهنوردان این مرحله را پشت گوش می‌اندازند که اصلا توصیه نمی‌شود و اجازه می‌دهند گل، گرد و غبار یا رطوبت روی کفش خشک و باقی بماند؛ در حالی که همین مواد ساده (گل, گرد و غبار) می‌توانند در مدت زمان کوتاهی بافت بیرونی کفش را تخریب کنند و به مرور زمان باعث پوسیدگی پارچه کفش شود.
راهکار پیشنهادی: برای تمیز کردن کفش کوهنوردی، ابتدا بندها و کفی‌ها را از کفش خارج کنید تا بتوانید تمام بخش‌های کفش را به‌خوبی تمیز نمایید؛ سپس با یک برس (یا حتی مسواک) نرم یا اسفنج مرطوب، خاک و گل خشک‌شده را از سطح کفش و درزها جدا کنید. اما اگر حجم آلودگی زیاد است، ابتدا از آب ولرم و کمی شوینده ملایم استفاده کنید، اما هرگز کفش را در آب غوطه‌ور نکنید؛ زیرا این کار می‌تواند باعث جدا شدن چسب یا تغییر فرم کفش شود سپس با یک برس نرم آلودگی‌ها را از روی کفش پاک کنید.
در کفش‌های چرمی یا جیر، بهتر است از شوینده‌های مخصوص یا اسپری‌های تمیز کننده استفاده شود؛ زیرا شویندهای معمولی ممکن است به رنگ و بافت کفش آسیب برسانند. پس از پایان تمیزکاری، کفش را با پارچه‌ای نخی خشک کرده و اجازه دهید برای چند ساعت کفش در دمای اتاق بماند تا رطوبت باقی‌مانده از بین برود.
نکته: توجه داشته باشید که شستشو و مراقبت از کفش کوهنوردی باید پس از هر استفاده انجام شود، حتی اگر کفش فقط اندکی خاکی شده باشد. تمیز کردن منظم نه تنها باعث افزایش عمر کفش می‌شود، بلکه به حفظ تنفس‌پذیری و عملکرد آن در مسیرهای بعدی نیز کمک می‌کند.
خشک کردن صحیح کفش کوهنوردی
پس از مرحله تمیز کردن، مرحله‌ی بعد در حفاظت از کفش کوهنوردی، خشک‌کردن اصولی آن است؛ بسیاری از افراد تصور می‌کنند هرچه کفش زودتر خشک شود بهتر است، اما حقیقت این است که حرارت مستقیم روی کفش می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین دشمنان کفش باشد.
برای خشک کردن، ابتدا کفی و بندهای کفش را جدا کنید تا هوا درون کفش جریان پیدا کند؛ سپس با یک پارچه خشک، رطوبت سطحی کفش را بگیرید و داخل کفش را با دستمال یا روزنامه بدون چاپ پر کنید. این کار علاوه بر جذب رطوبت، به حفظ فرم کفش نیز کمک می‌کند.
سپس کفش را در مکانی با دمای اتاق و جریان هوای ملایم قرار دهید؛ نه زیر نور مستقیم آفتاب، نه کنار بخاری یا بخارشوی. توجه داشته باشید در هوای سرد یا مرطوب، می‌توانید از دستگاه‌های خشک‌کن مخصوص کفش استفاده کنید، اما دقت کنید که دمای آن باید پایین و کنترل‌شده باشد.
در نهایت، پیش از استفاده‌ی دوباره، مطمئن شوید که هیچ رطوبتی در داخل یا لایه‌های زیرین کفش باقی نمانده است.
خشک‌کردن طبیعی و آرام، شاید زمان‌بر باشد، اما به دوام چسب‌ها و الیاف کمک می‌کند و یکی از مهم‌ترین اصول نگهداری کفش کوهنوردی به شمار می‌آید.
مراقبت از زیره و دوخت کفش کوهنوردی
در مسیرهای طولانی و ناهموار، زیره و دوخت کفش بیشترین فشار را تحمل می‌کنند و معمولاً جز اولین بخش‌هایی هستند که آسیب می‌بینند. به همین دلیل، بخش مهمی از نگهداری کفش کوهنوردی باید به بررسی و مراقبت از این قسمت‌ها اختصاص یابد.
پس از هر صعود یا پیمایش، زیره کفش را از نظر وجود ترک، شکستگی یا جداشدگی بررسی کنید؛ اگر سنگ‌ریزه یا گل بین شیارهای زیره کفش باقی مانده باشد، آن‌ها را با یک برس یا خلال پلاستیکی خارج کنید تا مانع از ساییدگی و کاهش چسبندگی با سطح زمین نشوند.همچنین استفاده از اسپری‌های محافظ لاستیک نیز می‌تواند انعطاف زیره کفش را افزایش بدهند و از خشک شدن یا ترک خوردن آن جلوگیری کنند.
در مورد دوخت‌ها، دقت کنید که هیچ نخ یا قسمتی از دوخت باز نشده باشد؛ اگر پارگی یا شل‌شدگی مشاهده کردید حتی خیلی کم، قبل از استفاده دوباره از کفش، آن را به کفاش یا تعمیرکار تخصصی کوهنوردی بسپارید تا مجددا کفشتان را دور دوز کند، نادیده گرفتن چنین آسیب‌های جزئی ممکن است در طول مسیر به پاره شدن کامل بخش بالایی کفش و جدا شدن زیره و رویه کفش از هم دیگر، منجر شود.
همچنین توصیه می‌شود هر چند هفته یک بار کفش را از نظر چسب زیره بررسی کنید؛ زیرا تماس مکرر با رطوبت یا حتی گرما ممکن است باعث جدا شدن زیره کفش شود؛ توجه به همین جزئیات کوچک و به ظاهر بی اهمیت، تفاوت میان یک کفش سالم و یک کفش از کار افتاده را مشخص می‌کند. به‌طور کلی، مراقبت از دوخت و زیره را می‌توان ستون اصلی مراقبت از کفش کوهنوردی دانست.
واترپروف کردن کفش کوهنوردی
ضدآب یا واترپروف کردن کفش کوهنوردی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید هر کوهنوردی با آن آشنا باشد؛ زیرا باعث افزایش دوام کفش و راحتی پا در مسیرهای مرطوب یا برفی می‌شود. حتی اگر کفش شما در زمان خرید ضدآب باشد، ممکن است با گذر زمان و استفاده مداوم خاصیت اولیه‌اش را از دست بدهد. بنابراین، یادگیری روش‌های صحیح برای حفظ و تقویت خاصیت ضدآب بودن کفش بسیار ضروری است.
۱. تمیز کردن کفش قبل از ضدآب کردن
پیش از اعمال هر ماده‌ی ضدآب، باید کفش را کاملاً تمیز کنید؛ گل، گرد و خاک یا حتی چربی سطح کفش مانع جذب مواد محافظ می‌شوند، بنابراین باید حتما کفش تمیز باشد. برای این کار از برس نرم و آب ولرم استفاده کنید و اجازه دهید کفش به‌صورت طبیعی خشک شود؛ نه زیر آفتاب مستقیم و یا روی بخاری.
۲. استفاده از اسپری یا واکس ضدآب
برای واترپروف کردن کفش چرمی، استفاده از واکس مخصوص ضدآب بهترین گزینه است؛ زیرا این واکس علاوه بر ایجاد لایه‌ی محافظ، از خشک شدن بیش از حد و ترک‌خوردن چرم جلوگیری می‌کند.
اما اگر کفش شما از پارچه یا گورتکس ساخته شده است، باید از اسپری‌های ضدآب مخصوص الیاف مصنوعی استفاده کنید. و توجه داشته باشید که هنگام اسپری کردن روی کفش، فاصله حدود ۲۰ سانتی‌متر را رعایت کنید و سطح کفش را به‌طور یکنواخت پوشش دهید.
۳. خشک کردن و جذب ماده ضدآب
بعد از اسپری یا واکس زدن، کفش را در دمای اتاق بگذارید تا مواد به‌خوبی جذب کفش شوند. بسته به نوع محصول، معمولاً بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا کفش کاملاً خشک و آماده استفاده شود.
۴. تکرار دوره‌ای
متاسفانه خاصیت ضد آب دائمی نیست؛ و بسته به میزان استفاده، پیشنهاد می‌شود هر ۱ تا ۲ ماه یک‌بار کفش خود را مجدداً واترپروف کنید، به‌ویژه اگر در مناطق مرطوب یا برفی کوهنوردی می‌کنید.
۵. نکته مهم در نگهداری
هرگز کفش واترپروف را با مواد شوینده قوی یا به وسیله ماشین لباسشویی تمیز نکنید، چون این کار به لایه محافظ آسیب می‌زند و ممکن است کفش شما مثل گذشته ضد اب نباشد؛ همچنین باید بعد از هر سفر، کفش را خشک کرده و در جای خنک و دور از نور مستقیم آفتاب نگه دارید.
انواع واکس و اسپری ضدآب برای کفش کوهنوردی
برای اینکه کفش کوهنوردی در برابر باران، برف و رطوبت مقاوم بماند، استفاده از واکس‌ها و اسپری‌های ضدآب ضروری است. هر نوع واکس یا اسپری، بسته به جنس کفش (چرم، جیر، نبوک یا گورتکس)، عملکرد متفاوتی در محافظت از بافت کفش و افزایش دوام آن دارد که در اد امه به این تفاوت‌ها اشاره خواهیم کرد:
1. واکس‌های مومی (Wax-based)
- ویژگی‌ها: دارای ترکیباتی مانند موم کارنوبا، روغن جوجوبا و روغن انبه هستند که لایه‌ای مقاوم در برابر آب ایجاد می‌کنند.
- مزایا: مناسب برای چرم طبیعی، افزایش دوام و انعطاف‌پذیری کفش.
- نکته: برای جذب بهتر، ممکن است نیاز به یک گرمای ملایم داشته باشند.
2. اسپری‌های ضدآب (Waterproof spray)
- ویژگی‌ها: حاوی ترکیبات سیلیکونی یا فلوروشیمیایی هستند که لایه‌ای نامرئی و مقاوم در برابر آب ایجاد می‌کنند.
- مزایا: کاربرد آسان، خشک شدن سریع، مناسب برای انواع جنس‌ها حتی چرم، جیر، گورتکس و نبوک.
- نکته: برخی اسپری‌ها علاوه بر خاصیت ضدآب، ضدلک نیز هستند و از تغییرات رنگ کفش جلوگیری می‌کنند و رنگ کفش را ثابت نگه می‌دارند.
3. واکس‌های رنگی (colored wax)
- ویژگی‌ها: حاوی رنگدانه‌های این واکس‌ها حاوی رنگدانه‌هایی مانند اکسید آهن هستند که بسیار برای کفش‌های مشکی یا قهوه‌ای مناسب هستند.
- مزایا: باعث ترمیم رنگ کفش و براقیت کفش می‌شود؛ همچنین برای چرم‌های رنگی نیز گزینه‌ای مناسبی می‌باشد.
- نکته: برای کفش‌های جیر یا نبوک مناسب نیستند و توصیه می‌شود که استفاده نکنید.
4. واکس‌های بدون رنگ ( اصطلاحا بی‌رنگ)
- ویژگی‌ها: واکس‌های بی‌رنگ فاقد هرگونه رنگدانه هستند، بنابراین مناسب برای انواع رنگ‌ها و کفش‌ها می‌باشد.
- مزایا: محافظت از بافت کفش بدون تغییر رنگ آن، همچنین برعکس واکس های رنگی برای کفش‌های جیر و نبوک مناسب می‌باشند.
- نکته: براقیت کمتری نسبت به واکس‌های رنگی دارند.
نکات مهم در انتخاب و استفاده از واکس یا اسپری ضدآب
- توجه به جنس کفش: همیشه نوع واکس یا اسپری را با توجه به جنس کفشتان انتخاب کنید.
- تمیز کردن قبل از استفاده: قبل از اعمال واکس یا اسپری، حتما کفش را از خاک و گل پاک کنید.
- اجازه به جذب: بعد از مالیدن واکس، کفش‌ها را به مدت چند ساعت یا طبق توصیه سازنده کنار بگذارید تا واکس به‌خوبی جذب کفش شود و لایه‌ای محافظ ایجاد کند.
- تکرار دوره‌ای: برای حفظ خاصیت ضدآب، هر چند هفته یک‌باریا بعد از هر بار کوهنوردی این فرآیند را تکرار کنید.
نگهداری کفش کوهنوردی، فراتر از یک عادت ساده است؛ زیرا این کار به دوام، کارایی و راحتی کفش شما در مسیرهای سخت کمک می‌کند. با رعایت مراحل اصلی که شامل تمیز کردن، خشک کردن، مراقبت از زیره و دوخت، واترپروف کردن و ذخیره‌سازی مناسب است، می‌توانید عمر کفش خود را به‌طور چشمگیری افزایش دهید و از هزینه‌های تعویض زودهنگام کفش جلوگیری کنید.
همچنین، انتخاب واکس یا اسپری ضدآب مناسب با توجه به جنس کفش، یکی از کلیدی‌ترین اقدامات در نگهداری کفش کوهنوردی است. واکس‌های مومی، اسپری‌های سیلیکونی و واکس‌های رنگی یا بی‌رنگ هرکدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند و استفاده درست از آن‌ها تضمین می‌کند که کفش شما همواره آماده پیمایش مسیر و محافظت از پا باشد.
در نهایت، مراقبت مداوم از کفش کوهنوردی نه تنها سرمایه‌گذاری بلند مدت روی ابزار کوهنوردی شماست، بلکه نوعی احترام به تجربه‌های طبیعی و سلامت پاهای شما هم نیز محسوب می‌شود. رعایت این نکات ساده و دوره‌ای، باعث می‌شود هر صعودی با امنیت، راحتی و لذت بیشتری همراه باشد.
اگر در انتخاب نوع کفش و سایز خود سوال داشتید، همکاران ما در کتونی استور آماده مشاوره به شما عزیزان می‌باشند، با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
1.چقدر طول می‌کشد تا کفش کوهنوردی پس از تمیز کردن خشک شود؟
زمان خشک شدن کفش بسته به جنس و شرایط محیط متفاوت است، اما معمولاً ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد. همیشه کفش را در دمای اتاق و دور از نور مستقیم آفتاب یا بخاری خشک کنید.
2.هر چند وقت یک‌بار باید کفش کوهنوردی را ضد آب کنیم؟
بسته به میزان استفاده و شرایط محیط، بهتر است هر ۱ تا ۲ ماه یک‌بار واکس یا اسپری ضدآب را مجدداً اعمال کنید تا خاصیت واترپروف کفش حفظ شود.
3.آیا می‌توان کفش کوهنوردی را در ماشین لباسشویی شست؟
خیر. شستن کفش در ماشین لباسشویی باعث آسیب به دوخت، زیره و لایه‌های محافظ ضدآب می‌شود. همیشه کفش را به‌صورت دستی و با برس نرم تمیز کنید.
4.چطور می‌توانم از بوی نامطبوع داخل کفش کوهنوردی جلوگیری کنم؟
تمیز کردن منظم، خشک کردن صحیح و استفاده از کفی‌های ضدتعریق یا اسپری‌های ضدباکتری بهترین روش‌ها برای جلوگیری از بوی بد و قارچ هستند.
